امروزه شما سبد خرید در دست برای تهیه مواد غذایی موردنیازتان از خانه خارج می‌شوید یا اینکه با اسنپ فود هرچه را که لازم دارید سفارش می‌دهید! بعد از خرید هم آن دسته از مواد غذایی را که فاسدشدنی هستند یا میوه و سبزی‌هایی را که  زودتر پژمرده می‌شوند داخل یخچال یا فریزر قرار می‌دهید. درحالی‌که روشهای نگهداری مواد غذایی از دیرباز، این‌طور نبود!

اجداد ما نه یخچال داشتند و نه فریزر بلکه از روش های دیگر برای سالم نگه‌داشتن و قابل‌خوردن بودن مواد غذایی‌شان کمک می‌گرفتند؛ اجداد بسیار قدیمی‌تر ما در آب‌وهوای بسیار سرد، گوشت را با روش نگهداری در یخ نگهداری می‌کردند و ساکنان سرزمین‌های گرم‌تر و استوایی هم غذاهایشان را زیر نور خورشید خشک می‌کردند.

رومیان عاشق میوه‌های خشک (خشک‌کردن) بودند و مصریان باستان به نگهداری از مواد غذایی در نمک (نمک‌سود کردن) علاقه داشتند. جالب است بدانید که سدیم موجود در نمک باعث از بین رفتن باکتری عامل رطوبت در مواد غذایی می‌شود.

 

با این مقدمه کوتاه قصد داریم در مورد روش های نگه‌داری مواد غذایی بیشتر بدانیم و بررسی کنیم که کدام روش از دیرباز همچنان طرفدار دارد و به‌عنوان گزینه قابل‌اعتمادی برای حفظ مواد غذایی استفاده می‌شود.

ترفندهای کلی نگهداری مواد غذایی در گذشته

بشر در گذشته به دنبال روشهایی برای نگهداری مواد غذایی بوده است تا بتواند در فصول کم محصول یا در زمان قحطی، از آن‌ها استفاده کند. روشهای نگهداری مواد غذایی از دیرباز به‌طور عمده بر پایه عوامل طبیعی مانند سرما، خشکی، نمک و دودی کردن بود. با پیشرفت علم و فناوری، روشهای جدیدی برای نگهداری مواد غذایی ابداع شد که ازجمله آن‌ها می‌توان به کنسرو، کمپوت و تخمیر کردن اشاره کرد.

در انتخاب روشهای نگهداری مواد غذایی، هدف اصلی جلوگیری از رشد میکروارگانیسم‌ها، مانند باکتری‌ها، قارچ‌ها و کپک‌ها، است. این میکروارگانیسم‌ها باعث فساد مواد غذایی می‌شوند. روشهای نگهداری مواد غذایی بر اساس دو اصل کلی انتخاب می‌شوند:

• کاهش فعالیت میکروارگانیسم‌ها
• حذف میکروارگانیسم‌ها

روشهای کاهش فعالیت میکروارگانیسم‌ها شامل موارد زیر می‌شوند:

• کاهش دما
• کاهش رطوبت
• کاهش اکسیژن
• استفاده از مواد نگه‌دارنده

روشهای حذف میکروارگانیسم‌ها نیز شامل موارد زیر می‌شوند:

• حرارت دادن
• خشک‌کردن
• استفاده از اشعه
• فرآوری با فشار بالا

روش اول: خشک‌کردن مواد غذایی

خشک‌کردن یکی از قدیمی‌ترین روشهای نگهداری مواد غذایی از دیرباز است. در این روش، مواد غذایی با قرار گرفتن در معرض هوا یا حرارت، خشک می‌شوند. با این روش، باکتری‌های موجود  در ماده غذایی که عامل رطوبت هستند، خشک می‌شوند و از رشد میکروارگانیسم‌ها جلوگیری می‌کنند. روش خشک‌کردن را می‌توان برای نگهداری انواع مواد غذایی مانند میوه‌ها، سبزی‌ها، گوشت، ماهی و غلات استفاده کرد.

به‌طورکلی، روشهای مختلفی برای خشک‌کردن مواد غذایی وجود دارد. برخی از روشهای رایج برای خشک‌کردن عبارت‌اند از:

• خشک‌کردن در آفتاب: این روش ساده‌ترین روش خشک‌کردن است. مواد غذایی را در معرض نور مستقیم آفتاب قرار می‌دهند تا خشک شوند.
• خشک‌کردن به شکل آویزان کردن: در این روش، مواد غذایی را از سقف خانه یا انبار آویزان می‌کنند تا خشک شوند.
• خشک‌کردن در فر: این روش سریع‌تر از روشهای سنتی است. مواد غذایی را در دمای پایین در فر قرار می‌دهند تا خشک شوند.

 

روش نمک‌سود کردن و روش مربا کردن مواد غذایی

نمک‌سود کردن و مربا کردن نیز از روشهای قدیمی برای نگهداری مواد غذایی است. درروش نمک‌سود کردن، مواد غذایی در محلول آب‌نمک قرار می‌گیرند. نمک از رشد میکروارگانیسم‌ها جلوگیری می‌کند و همچنین باعث ایجاد طعم و مزه خاصی در مواد غذایی می‌شود.

درروش مربا کردن هم، میوه‌ها با شکر پخته می‌شوند. شکر باعث ایجاد طعم شیرین در مربا می‌شود و همچنین از رشد میکروارگانیسم‌ها جلوگیری می‌کند.

روش سرما دادن از روشهای نگهداری مواد غذایی از دیرباز

سرما یکی از عوامل طبیعی است که از رشد میکروارگانیسم‌ها جلوگیری می‌کند. در گذشته، برای نگهداری مواد غذایی در فصل زمستان، آن‌ها را در سردخانه‌های طبیعی مانند یخچال‌های طبیعی قرار می‌دادند. امروزه، با استفاده از یخچال و فریزر، می‌توان مواد غذایی را در تمام طول سال در دمای پایین نگهداری کرد.

روشهای مختلفی برای سرما دادن مواد غذایی وجود دارد. برخی از روشهای سرما دادن عبارت‌اند از:

• یخچال: یخچال رایج‌ترین وسیله برای سرما دادن مواد غذایی است.
• فریزر: فریزر دمای بالاتری نسبت به یخچال دارد و می‌توان مواد غذایی را برای مدت‌زمان طولانی‌تری در آن نگهداری کرد.
• سردخانه: سردخانه‌ها برای نگهداری مواد غذایی در مقیاس صنعتی استفاده می‌شوند.

 

انواع صبحانه انگلیسی + طرز تهیه 

 

روش خاک کردن مواد عذایی

در برخی از مناطق، برای نگهداری مواد غذایی از روش خاک کردن استفاده می‌کنند. در این روش، مواد غذایی را در زیر خاک قرار می‌دهند. خاک از ورود میکروارگانیسم‌ها به مواد غذایی جلوگیری می‌کند.

روش‌ترشی گذاشتن مواد عذایی

ترشی گذاشتن نیز یکی از روشهای قدیمی نگهداری مواد غذایی است. در این روش، مواد غذایی در محلول آب‌نمک، سرکه یا روغن قرار می‌گیرند. نمک، سرکه یا روغن از رشد میکروارگانیسم‌ها جلوگیری می‌کند و همچنین باعث ایجاد طعم و مزه خاصی درترشی می‌شود.

روش کنسرو کردن مواد غذایی

کنسرو کردن، برخلاف سایر روشهای نگهداری سنتی، یکی از روشهای مدرن نگهداری مواد غذایی به شمار می‌رود در این روش، مواد غذایی در ظروف دربسته حرارت می‌بینند. حرارت باعث از بین رفتن میکروارگانیسم‌ها می‌شود و امکان نگهداری طولانی‌مدت مواد غذایی را فراهم می‌کند.

 

 

روش کمپوت کردن مواد غذایی

کمپوت کردن نیز یکی از روشهای مدرن نگهداری مواد غذایی است. در این روش، میوه‌ها در محلول آب و شکر پخته می‌شوند. شکر باعث ایجاد طعم شیرین در کمپوت می‌شود و همچنین از رشد میکروارگانیسم‌ها جلوگیری می‌کند.

مقاله پیشنهادی : لیست کباب های ایرانی پر طرفدار

روش تخمیر کردن مواد غذایی

تخمیر کردن نیز یکی از روشهای مدرن نگهداری مواد غذایی است. در این روش، مواد غذایی تحت تأثیر میکروارگانیسم‌های مفید قرار می‌گیرند. میکروارگانیسم‌های مفید باعث ایجاد طعم و مزه خاصی در مواد غذایی می‌شوند و همچنین از رشد میکروارگانیسم‌های مضر جلوگیری می‌کنند.

به‌طورکلی سه روش کنسرو، کمپوت و تخمیر کردن از به‌روزترین روشهای نگهداری مواد غذایی است. درصورتی‌که با روش انجام آن‌ها آشنایی داشته باشید می‌توانید به‌سادگی در خانه، کنسرو یا کمپوت داشته باشید.

روش دودی کردن مواد غذایی

دودی کردن نیز یکی از روشهای مدرن نگهداری مواد غذایی است. در این روش، مواد غذایی در معرض دود قرار می‌گیرند. دود باعث ایجاد طعم و مزه خاصی در مواد غذایی می‌شود و همچنین از رشد میکروارگانیسم‌ها جلوگیری می‌کند.

نکات تکمیلی روشهای نگهداری مواد غذایی از دیرباز

در زندگی مدرن امروز کافی است با رعایت نکات زیر از سلامت مواد غذایی مصرفی خود مطمئن شوید:

• مواد غذایی را به‌طور کامل بشویید. این کار به از بین بردن آلودگی‌ها و میکروارگانیسم‌های روی سطح مواد غذایی کمک می‌کند.
• مواد غذایی را در ظرف‌های دربسته نگهداری کنید. این کار از ورود هوا و رطوبت به داخل ظرف و فساد مواد غذایی جلوگیری می‌کند.
• مواد غذایی را در دمای مناسب نگهداری کنید. هر نوع ماده غذایی دمای نگهداری مخصوص به خود را دارد.
• مواد غذایی را به‌طور مرتب بررسی کنید. هرگونه تغییر در ظاهر یا بوی مواد غذایی می‌تواند نشانه‌ای از فساد باشد.

و در پایان

مواد غذایی مهم‌ترین بخش زندگی ما هستند. بنابراین لازم است دقت و مراقبت لازم را برای نوع مصرف آن‌ها در نظر داشته باشید. اگر به آشنایی با روشهای نگهداری مواد غذایی علاقه دارید و دانستن داستان نهفته در دل غذاها برایتان جذابیت دارد، در مقاله امروز به نکات خواندنی و مفیدی اشاره کردیم.

قدیمی‌ترین روش‌ها، خشک‌کردن، نمک‌سود یا دودی کردن و یخ بستن غذا بوده است و روشهای مدرن کنسرو، کمپوت و تخمیر کردن هم در ادامه به فهرست روشهای نگهداری مواد غذایی از دیرباز افزوده شد.

پاسخ به پرسش‌های رایج نگهداری مواد غذایی

اجداد ما از چه روشهایی برای نگهداری مواد غذایی استفاده می‌کردند؟

خشک‌کردن، نمک‌سود کردن، مربا کردن، سرما دادن، خاک کردن، ترشی گذاشتن، دودی کردن.

هدف اصلی از روشهای نگهداری مواد غذایی چیست؟

هدف اصلی از روشهای نگهداری مواد غذایی، جلوگیری از رشد میکروارگانیسم‌ها، مانند باکتری‌ها، قارچ‌ها و کپک‌ها، است. این میکروارگانیسم‌ها باعث فساد مواد غذایی می‌شوند.

کدام روشهای نگهداری مواد غذایی جدید هستند؟

• کنسرو کردن
• کمپوت کردن
• تخمیر کردن

کدام روش از روشهای نگهداری مواد غذایی، بیشترین ماندگاری را برای مواد غذایی فراهم می‌کند؟

بیشترین ماندگاری برای مواد غذایی، با روش کنسرو کردن فراهم می‌شود. در این روش، مواد غذایی در ظروف دربسته قرار می‌گیرند و سپس، در دمای بالا حرارت داده می‌شوند تا میکروارگانیسم‌ها از بین بروند.

منبع: familytree